Czym jest akt notarialny

Akt notarialny to dokument urzędowy potwierdzający dokonanie określonej czynności prawnej, a zarazem jedna z jej szczególnych form.

Akt notarialny zostaje sporządzony, jeżeli wymagają tego przepisy prawa lub wynika to z życzenia stron. Istotnym elementem czynności jest odczytanie aktu notarialnego przez notariusza lub przez inną osobę w jego obecności, a przy odczytaniu aktu notariusz powinien się przekonać, że osoby biorące udział w czynności dokładnie rozumieją treść oraz znaczenie aktu oraz że jest on zgodny z ich wolą. Niedochowanie formy aktu notarialnego w sytuacji, gdy wymaga tego prawo albo gdy została zastrzeżona przez strony umowy, powoduje bezskuteczność czynności prawnej (np. sprzedaży nieruchomości) i jej nieważność (nieruchomość nie przejdzie na nabywcę). Język i postać sporządzania aktu notarialnego mają charakter sformalizowany, by wykluczyć wszystkie niejasności.

Kto może sporządzić akt notarialny

Do sporządzania aktów notarialnych uprawniony jest notariusz oraz w sytuacjach szczególnych polski konsul pod warunkiem uzyskania od Ministra Sprawiedliwości pisemnego upoważnienia wydanego na wniosek Ministra Spraw Zagranicznych.

Jakie czynności wymagają aktu notarialnego?

Każda umowa może być zawarta w postaci aktu notarialnego. Podpisanie aktu daje nam pewność, że w momencie złamania jej postanowień, możemy dochodzić swoich spraw w sądzie. W kilku przypadkach ustawodawca zobowiązuje nas do zachowania formy aktu notarialnego.

Formy aktu notarialnego wymagają m.in.:

umowy zobowiązujące do przeniesienia własności nieruchomości np. zakup i sprzedaż mieszkania
umowy zobowiązujące do przeniesienia prawa użytkowania wieczystego (art. 237 w zw. z art. 158 kc)
umowy zbycia własnościowego prawa do lokalu
oświadczenia darczyńcy przy umowie darowizny (art. 890 § 1 kc)
umowy o dział spadku (art. 1037 § 2 kc)
zrzeczenia się dziedziczenia przez przyszłego spadkobiercę ustawowego (art. 1048 i 1050 kc)
umowy spółki partnerskiej
umowy spółki komandytowej (art. 106 Kodeksu spółek handlowych)
statutu spółki komandytowo-akcyjnej
umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
umowa zbycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu

Jeżeli ustawa albo umowa zastrzega dla czynności prawnej formę aktu notarialnego, czynność dokonana bez zachowania tej formy jest nieważna (art. 73 § 2 i 76 kc).

Ważne

Forma aktu notarialnego wymaga zachowania zasady jedności osób, miejsca i akcji.

Co zawiera akt notarialny

Notariusz choć przygotowuje treść aktu notarialnego, to jednak nie ma jednego ustalonego formularza do sporządzania takich dokumentów. To implikuje występowanie drobnych różnic w poszczególnych czynnościach notarialnych w zależności od regionu kraju, izby notarialnej czy sądu wieczysto-księgowego. Według prawa polskiego artykuł 92 § 1 Prawa o notariacie wskazuje, że akt notarialny powinien być sporządzony w języku polskim i zawierać:

dzień, miesiąc i rok sporządzenia aktu, a w razie potrzeby lub na żądanie strony – godzinę i minutę rozpoczęcia i podpisania aktu,
miejsce sporządzenia aktu,
imię, nazwisko i siedzibę kancelarii notariusza, a jeżeli akt sporządził zastępca notariusza – dodatkowo imię i nazwisko zastępcy,
imiona, nazwiska, imiona rodziców i miejsce zamieszkania osób fizycznych, nazwę i siedzibę osób prawnych lub innych podmiotów biorących udział w akcie, imiona, nazwiska i miejsce zamieszkania osób działających w imieniu osób prawnych, ich przedstawicieli lub pełnomocników, a także innych osób obecnych przy sporządzaniu aktu,
oświadczenia stron, z powołaniem się w razie potrzeby na okazane przy akcie dokumenty,
stwierdzenie, na żądanie stron, faktów i istotnych okoliczności, które zaszły przy spisywaniu aktu,
stwierdzenie, że akt został odczytany, przyjęty i podpisany,
podpisy biorących udział w akcie oraz osób obecnych przy sporządzaniu aktu,
podpis notariusza.

Akt notarialny można podzielić na pięć zasadniczych części. W pierwszej zawsze znajduje się data, miejscowość zawarcia aktu, oraz dane stron i sposób stwierdzenia ich tożsamości. Po części, którą stanowi treść aktu notarialnego, następuje część dotyczącą podatków, opłaty skarbowej i taksy notarialnej. Na końcu zawsze występuje stwierdzenie o odczytaniu, przyjęciu i podpisaniu aktu, oraz podpisy osób stawiających i notariusza.

Jak długo akt notarialny pozostaje w kancelarii notarialnej

Należy pamiętać, że oryginały aktów notarialnych są przechowywane przez notariusza, który je sporządził, przez okres 10 lat.
W tym czasie oryginałów aktu notarialnego nie można wydawać poza kancelarię. Po upływie dziesięcioletniego okresu są one przekazywane do archiwum ksiąg wieczystych właściwego sądu rejonowego.

Czy egzekucję komorniczą można prowadzić na podstawie aktu notarialnego?

Według Kodeksu postępowania cywilnego [Dz.U. 1964 Nr 43 poz. 296] do rozpoczęcia egzekucji komorniczej potrzebne jest jedno z następujących:

orzeczenie sądu,
ugoda zawarta przed sądem lub mediatorem,
akt notarialny zawierający oświadczenie dłużnika o dobrowolnym poddaniu się egzekucji.

A zatem, zgodnie z obowiązującym prawem, dług można wyegzekwować na podstawie aktu notarialnego. Pozwala to znacznie zaoszczędzić czas, a także wydatki, które wiążą się z prowadzeniem sprawy w sądzie.

Jakie warunki musi spełniać akt notarialny, aby był podstawą do egzekucji komorniczej?

W akcie notarialnym dłużnik musi oświadczyć, że w razie niewypełnienia swojego zobowiązania dobrowolnie podda się egzekucji, bez rozpatrywania sprawy przez sąd. (Analogicznie: właściciel nieruchomości obciążonej hipoteką musi oświadczyć, że podda się egzekucji z obciążonej nieruchomości, a właściciel ruchomości obciążonej zastawem – z rzeczy obciążonych zastawem). Poza takim oświadczeniem akt notarialny powinien zawierać wysokość długu oraz termin jego spłaty. Akt musi też określać warunki, które pozwolą wierzycielowi rozpocząć postępowanie egzekucyjne oraz termin, do którego można wystąpić o nadanie aktowi klauzuli wykonalności. A zatem, aby akt notarialny mógł być podstawą do egzekucji długu, powinien zawierać:

dane dłużnika i wierzyciela,
oświadczenie dłużnika o dobrowolnym poddaniu się egzekucji,
dokładny opis długu,
termin spłaty długu,
termin, do którego wierzyciel może wystąpić o nadanie klauzuli wykonalności aktowi notarialnemu.

W naszej kancelarii notarialnej w Jeleniej Górze notariusz Kaja Kuźnicka pomoże Państwu we wszelkich czynnościach w formie aktu notarialnego.