Testament – informacje podstawowe
(z łac. testamentum – sporządzone przy świadkach, testis – świadek) – rozrządzenie własnym majątkiem na wypadek śmierci. Testament notarialny to forma ostatniej woli, którą sporządza się u notariusza. Wola wyrażona w ważnym testamencie jest wiążąca dla spadkobierców i wyłącza w całości albo części zasady dziedziczenia ustawowego. Jeżeli zmarły pozostawił ważny testament, wówczas jego treść decyduje o tym, kto po nim dziedziczy. Testament nie ogranicza co do zasady prawa najbliższej rodziny do zachowku, jeśli została w nim pominięta.
Testament może być spisany ręcznie (holograficzny) lub u notariusza. Testament notarialny należy sporządzić, jeżeli chcemy zapisać konkretne składniki majątku konkretnym osobom albo organizacjom. Testament notarialny posiada taką samą moc prawną jak testament własnoręczny. Należy jednak zaznaczyć, że sporządzenie dokumentów u notariusza pomaga uniknąć błędów formalnych oraz może chronić dokument przed zagubieniem. Notariusz nie ma obowiązku przechowywania treści testamentu, ale na wniosek klienta może wykonać taką usługę.
Testament notarialny to dokument urzędowy, który testator sporządza w kancelarii notarialnej. W przypadku tej formy rozrządzenia testament może być bezpłatnie zarejestrowany w Notarialnym Rejestrze Testamentów. Taki wpis nie jest obowiązkowy i notariusz sporządza go na życzenie spadkodawcy. Ta ogólnopolska baza sprawia, że po śmierci spadkodawcy osoba, która dysponuje jego aktem zgonu, może u dowolnego notariusza dowiedzieć się, czy zmarły sporządził za życia testament.
Testament może obejmować rozrządzenie majątkiem tylko jednego spadkodawcy, nie można więc sporządzać testamentów wspólnych. Jeżeli małżonkowie mają wspólną wolę na wypadek śmierci, to każdy z nich powinien sporządzić swój własny testament. Jeżeli sporządzą go wspólnie, będzie on nieważny.
Kto może sporządzić testament notarialny?
W przeciwieństwie do innych form testamentu testament notarialny może być sporządzony jedynie przez notariusza. Jednocześnie spadkodawca musi przedstawić dokument tożsamości oraz posiadać pełną zdolność do czynności prawnych (nie posiada żadnej niepełnosprawności intelektualnej). Testament notarialny nie może zostać spisany przez przedstawiciela (art. 941, 942 oraz 944 Kodeksu cywilnego).
„Badania, które w 2017 r. przeprowadził Kantar Millward Brown , wykazały, że tylko trzynastu na stu Polaków powyżej 50 roku życia sporządziło testament. Na pytanie „dlaczego nie napisała Pani/Pan testamentu”, prawie 40 proc. respondentów odpowiedziało, że nigdy się nad tym nie zastanawiało …”
wg Prawo.pl
Czy testament można odwołać lub zmienić?
Spadkodawca może w każdym czasie odwołać zarówno cały testament, jak i jego poszczególne postanowienia. Testament może sporządzić i odwołać jedynie osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Testament nie może zostać odwołany przez przedstawiciela.
Testament można odwołać przez sporządzenie nowego testamentu, zniszczenie testamentu przez testatora lub pozbawienie go przez niego cech, od których zależy jego ważność.
W przypadku gdy spadkodawca sporządził nowy testament, nie zaznaczając w nim, że poprzedni odwołuje, ulegają odwołaniu tylko te postanowienia poprzedniego testamentu, których nie można pogodzić z treścią nowego testamentu.
Kiedy testament jest nieważny?
Nieważność testamentu zachodzi w przypadku gdy został on dotknięty następującymi wadami oświadczeń woli:
- w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli;
- pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści;
- pod wpływem groźby.
Najczęstszym błędem formalnym popełnianym przy sporządzaniu testamentu, skutkującym jego nieważnością, jest sporządzanie go w formie wydruku komputerowego lub maszynopisu i opatrywanie jedynie ręcznym podpisem. Taki testament, co należy podkreślić, jest w całości nieważny.
Notarialny rejestr testamentów
NORT został utworzony przez Krajową Radę Notarialną na podstawie wewnętrznych regulacji oraz postanowień Konwencji z Bazylei z 1972 roku o stworzeniu systemu rejestracji testamentów.
Ten elektroniczny rejestr działa w Polsce od 5 października 2011 r. i zawiera informacje o zarejestrowanych testamentach, nie zawiera natomiast treści samych testamentów.
Testament jest rejestrowany na wniosek testatora, po złożeniu testamentu u notariusza. Poszukiwanie testamentu w rejestrze jest możliwe po śmierci testatora, po okazaniu aktu zgonu testatora