Czym jest intercyza małżeńska, a przedmałżeńska?
W momencie zawarcia związku małżeńskiego, z mocy prawa dochodzi do powstania tzw. majątkowej wspólności ustawowej.
Ten rodzaj małżeńskiego ustroju majątkowego, oznacza m. in., że gromadzone w czasie małżeństwa przedmioty czy osiągane dochody – automatycznie stają się częścią wspólnego majątku. Intercyza to więc nic innego jak potoczna nazwa umowy małżeńskiej za pomocą której małżonkowie mogą wprowadzić rozdzielność majątkową lub rozszerzyć tę ustawową. Jak można się domyślać, intercyza małżeńska dotyczy zmian w obrębie relacji majątkowych w trakcie trwania związku małżeńskiego – w przeciwieństwie do intercyzy przedmałżeńskiej, którą sporządza się przed ślubem. Wbrew powszechnemu przekonaniu, intercyza małżeńska nie zawsze związana jest z ustanowieniem rozdzielności majątkowej, ponieważ może też dotyczyć np. ograniczenia bądź rozszerzenia wspólności ustawowej. Intercyza jak i testament zyskują ostatnio na popularności, gdyż stały się istotnym elementem świadomego decydowania o swoim obecnym i przyszłym majątku, a także o sytuacji majątkowej całej rodziny.
Jak sporządza się intercyzę?
Intercyza powinna być zawarta u notariusza ponieważ musi mieć formę aktu notarialnego. Zawarta w innej postaci, np. stwierdzona jedynie pismem, jest nieważna z mocy samego prawa, w związku z czym nie wywołuje żadnych skutków prawnych. Nie jest to droga usługa, ale może uchronić przed poważnymi problemami w przyszłości. Osoby podpisujące intercyzę muszą mieć zdolność do czynności prawnych i żadna ze stron nie może być ubezwłasnowolniona.
Intercyzę sporządza notariusz, poprzez przygotowanie umowy, a następnie zainteresowane osoby muszą ją podpisać. Dla potwierdzenia tożsamości, muszą mieć przy sobie dowody osobiste, a w przypadku trwania małżeństwa również skrócony odpis aktu małżeństwa. Podpisanie takiej intercyzy niesie za sobą pewnego rodzaju skutki prawne, mianowicie po jej podpisaniu nie będzie już funkcjonował jeden wspólny majątek, tylko dwa oddzielne.
Rozdzielność majątkowa oznacza, że po ewentualnym rozstaniu majątek każdej z osób pozostanie przy niej. Zabezpiecza to również interesy współmałżonka na przykład w przypadku upadku prywatnej firmy.
Z chwilą zawarcia intercyzy, mąż i żona mogą swobodnie zarządzać własnymi majątkami, nie będzie również wymagana zgoda współmałżonka np. na zaciągnięcie kredytu/pożyczki. Rozdzielność majątkowa pozwala także zachować pozytywną historię kredytową w BIK.
Warto jednak pamiętać o „żelaznej” zasadzie, w myśl której prawo nie działa wstecz, dlatego ustanawiając rozdzielność po ślubie, każdemu z małżonków przypada udział (z reguły w udziałach po 1/2) w zakresie wspólnie zgromadzonego do tej pory majątku.
Czym różni się intercyza od rozdzielności i wspólnoty majątkowej?
Intercyza to potoczne określenie umowy majątkowej małżeńskiej. Jak już wspomniano powyżej umowa majątkowa małżeńska nie zawsze związana jest z ustanowieniem rozdzielności majątkowej, ponieważ może też dotyczyć np. ograniczenia bądź rozszerzenia wspólności ustawowej.
Intercyza ustanawiająca pomiędzy małżonkami rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków
Zawarcie intercyzy mającej ustanowić rozdzielność majątkową pomiędzy małżonkami z wyrównaniem dorobków ma dokładnie takie same skutki prawne, jakie powstają wskutek ustanowienia pełnego ustroju rozdzielności majątkowej. Stan taki trwa do czasu, gdy umowa taka wiąże jej strony.
Dopóki trwa rozdzielność majątkowa, nie ma majątku wspólnego, a każdy z małżonków posiada prawo do swojego majątku osobistego. Z chwilą jednak, gdy następuje ustanie ustroju rozdzielności majątkowej, poprzez rozwód, małżonek znajdujący się w gorszej sytuacji majątkowej, może wystąpić o wyrównanie dorobku.
Co należy rozumieć pod pojęciem dorobku?
Dorobkiem każdego z małżonków jest wzrost wartości jego majątku, który nastąpił od zawarcia intercyzy do jej ustania.
Jaki jest cel wyrównania dorobku?
Celem wyrównania dorobku jest ochrona interesów tego małżonka, który znajduje się się w gorszej sytuacji finansowej. Taka sytuacja może mieć miejsce, gdy w ustroju rozdzielności majątkowej, jeden ze współmałżonków z powodu np. sprawowania opieki nad małoletnimi dziećmi, bądź niespodziewanej, ciężkiej choroby, nie mógł powiększać swojego majątku osobistego.
Czego nie wlicza się do dorobku?
Jeżeli umowa intercyzy nie stanowi inaczej, do dorobku nie wlicza się zaliczanych do majątku osobistego przedmiotów nabytych przed zawarciem umowy majątkowej i odziedziczonych przez małżonka, przekazanych mu w drodze darowizny lub zapisu, praw niezbywalnych, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie (np. prawa odkupu, prawa pierwokupu, prawo dożywocia, służebności osobiste), przedmiotów uzyskanych z tytułu odszkodowania albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia, wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków.
Jak się oblicza dorobek?
Dorobek oblicza się według stanu majątku z chwili ustania rozdzielności majątkowej i według cen z chwili rozliczenia.
Do dorobku dolicza się darowizny dokonane przez jednego z małżonków, z wyłączeniem darowizn na rzecz ich wspólnych zstępnych oraz drobnych zwyczajowo przyjętych darowizn na rzecz innych osób, usług świadczonych osobiście przez jednego z małżonków na rzecz majątku drugiego małżonka, nakładów i wydatków na majątek jednego małżonka dokonanych z majątku drugiego z nich.
W jaki sposób następuje wyrównanie dorobków?
Gdy ustaje rozdzielność majątkowa, wówczas małżonek, którego dorobek jest mniejszy niż ten, który należy do drugiego z nich i stanowi jego majątek osobisty, może żądać wyrównania dorobków. Dokonuje się to przez zapłatę w odpowiedniej wysokości lub przeniesienie prawa. Dzięki temu, wraz z wyrównaniem dorobków, następuje usunięcie dysproporcji pomiędzy majątkami małżonków.
Małżonek, na którym ciąży obowiązek wyrównania dorobków, może zgłosić drugiemu żądanie jego ograniczenia jedynie z ważnych powodów. W razie braku porozumienia między stronami co do sposobu lub wysokości wyrównania, w sprawie rozstrzyga sąd.
Intercyza a dziedziczenie
Zawarcie umowy majątkowej z małżonkiem w żaden sposób nie wpływa na dziedziczenie ustawowe każdego z małżonków. W przypadku śmierci jednego z nich, do ustalenia praw do spadku stosuje się ogólne regulacje prawa spadkowego, a intercyza nie stanowi przeszkody, aby dana osoba dziedziczyła wszelkie przedmioty majątkowe po swoim zmarłym współmałżonku.
Intercyza vs długi
W przypadku rozdzielności majątkowej, intercyza chroni nas przed długami małżonka, ale tylko wtedy, gdy strony intercyzy zdołały zawrzeć umowę jeszcze przed powstaniem takich zobowiązań, a wierzyciele małżonka zostali uprzednio powiadomieni o fakcie jej zawarcia.
Jakie są koszty intercyzy?
Zgodnie z przepisami o taksie notarialnej, za sporządzenie aktu notarialnego – umowy majątkowej małżeńskiej, notariusz pobierze 400 zł netto. Do tego należy doliczyć trzeba 23% VAT oraz koszty wypisów
Ile kosztuje cofnięcie intercyzy?
Rozwiązanie intercyzy pociąga za sobą dokładnie taki sam koszt, jak jej ustanowienie.
Czy rozdzielność majątkowa może być wprowadzona bez zgody małżonka?
Do zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej niezbędne jest istnienie zgodnej woli małżonków. Prowadzi ona do zastąpienia ustawowego ustroju wspólności majątkowej innym ustrojem majątkowym, bardziej dla nich dogodnym. Zgoda ich obojga jest zatem jedyną niezbędną przesłanką do zawarcia tej umowy.
Jeżeli między małżonkami nie ma zgody w zakresie ich stosunków majątkowych muszą oni pozostać w ustroju wspólności majątkowej albo ustanowić rozdzielność majątkową na drodze sądowej. Przesłanką wystąpienia do sądu z takim żądaniem jest istnienie ważnych powodów uzasadniających takie rozstrzygnięcie.