Odrzuceniu spadku
W tym artykule chcielibyśmy przybliżyć państwu zagadnienie ściśle związane z postępowaniem spadkowym. Mowa tutaj o przyjęciu lub odrzuceniu spadku.
Śmierć bliskiej osoby to ogromne emocje i stres. Prędzej czy później powstanie jednak potrzeba uregulowania spraw jakie pozostawił po sobie zmarły. To jakie zostaną podjęte w tym momencie decyzje może zaważyć o przyszłym statusie materialnym naszym i następnych pokoleń. Z decyzją o przyjęciu lub odrzuceniu spadku większość z nas spotka się conajmniej raz w życiu. Postępowanie spadkowe przewiduje, że każdy spadkobierca niezależnie czy jest wymieniony w testamencie czy otrzymuje spadek z ustawy, może ze spadku zrezygnować. Jest to zazwyczaj związane z podejrzewanym zadłużeniem zmarłego. Złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku jest możliwe jeśli nie upłynął termin 6 miesięcy licząc od dnia uzyskania informacji, że jest się spadkobiercą. I na ten punkt należy zwrócić szczególną uwagę, gdyż jeśli ten termin minie, a my nie podejmiemy żadnych czynności, nabycie spadku nastąpi z mocy samego prawa. Oznacza to, że nie będziemy już mogli zrezygnować ze spadku, a jeśli majątek był zadłużony to będziemy zmuszeni spłacić wierzycieli.
Podsumowując, co do zasady termin biegnie od dnia, w którym dowiedzieliśmy się o śmierci krewnego, po którym dziedziczymy spadek. Co ważne termin 6 miesięcy płynie dla każdego ze spadkobierców indywidualnie, a więc od chwili powzięcia informacji o powołaniu do dziedziczenia.
Jeżeli macie Państwo jakiekolwiek wątpliwości związane z postępowaniem spadkowym rekomendujemy zwrócić się do najbliższego notariusza. W naszej kancelarii możecie Państwo umówić się na bezpłatne, niezobowiązujące spotkanie informacyjne, na którym notariusz wyjaśni jakie czynności należy podjąć
Dokumenty i informacje wymagane do odrzucenia lub przyjęcia spadku
- odpis skrócony aktu zgonu spadkodawcy lub prawomocne orzeczenie sądowe o uznaniu za zmarłego albo o stwierdzeniu zgonu
- imię i nazwisko zmarłego (czyli spadkodawcy), datę i miejsce jego śmierci oraz miejsce ostatniego zamieszkania spadkodawcy;
- tytuł powołania do spadku (np. wskazanie relacji rodzinnej: syn, żona, matka itd.);
- informacja o istniejących, znanych oświadczającemu testamentach spadkodawcy;
- ważny dokument tożsamości składającego oświadczenie dowód osobisty lub paszport);
- wskazanie osób, które mogą być powołane do spadku w dalszej kolejności;
- informacja o osobach, które spadek wcześniej odrzuciły (wskazanie dokumentu, w którym zostało złożone oświadczenie o odrzuceniu spadku);
- określenie chwili uzyskania informacji o powołaniu do spadku.
UWAGA – Oświadczenie o odrzuceniu spadku nie może być odwołane.
Przyjęcie spadku
Z chwilą śmierci spadkodawcy spadkobierca nabywa spadek z mocy samego prawa. Aby nabyć spadek nie trzeba wcześniej składać oświadczenia o przyjęciu spadku. Nie jest ono jednak definitywne, dlatego w określonym terminie można złożyć stosowne oświadczenie co do spadku. W myśl art. 1012 Kodeksu cywilnego spadkobierca ma trzy możliwości co zrobić ze spadkiem:
- przyjąć spadek wprost (czyli bez ograniczenia odpowiedzialności za długi spadkowe),
- przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza),
- odrzucić spadek.
Oświadczenie to składa się do sądu lub na ręce notariusza.
Czym jest transmisja?
W skomplikowanych przypadkach życiowych możemy się spotkać z sytuacją, w której spadkobierca umrze przed złożeniem oświadczenia co do spadku i zanim upłynie termin do złożenia takiego oświadczenia. W takim wypadku jego spadkobiercy wstępują w sytuację prawną poprzednika. Oznacza, że powinni oni złożyć oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Spadkodawca, który zmarł to transmitent, a osoba powołana do dziedziczenia po nim – transmitariusz.
Uchylenie od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku
Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, tak jak każde oświadczenie woli, może być dotknięte wadą. Kodeks cywilny w art. 1019 daje możliwość uchylenia się od skutków prawnych takiego oświadczenia, jeśli zostało ono złożone pod wpływem błędu lub groźby, a także na skutek podstępu. Musi to nastąpić przed sądem i być przez sąd zatwierdzone. Spadkobierca powinien jednocześnie oświadczyć, czy i jak spadek przyjmuje, czy też go odrzuca. Jeśli pod wpływem błędu lub groźby nie złożył w terminie żadnego oświadczenia, to także może się uchylić od skutków prawnych niezachowania terminu. Jak można się domyślać procedura postępowania w tej sprawie budzi wiele kontrowersji. A ustawa nie odpowiada na wiele pytań i wątpliwości, co oznacza, że zazwyczaj będziemy tu potrzebować wsparcia prawnika albo notariusza.
Źródła:
- ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny
- ustawa z dnia 20 marca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny
- ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego